Chủ nghĩa đế quốc đã và đang mở các cuộc tấn công xâm lấn, xâm lăng Việt Nam trên mặt trận văn hoá. Chúng đẩy mạnh âm mưu “Tây hoá” giới trẻ thông qua truyền thông và giáo dục, hòng tạo ra những “khoảng trống” nguy hiểm cho “diễn biến hoà bình”, chuẩn bị cho bạo loạn lật đổ.
Sự “xâm lăng” của “văn hoá ngoại lai”
Sau giai đoạn kết thúc chiến tranh, thống nhất đất nước, người dân Việt Nam tiếp tục gặp muôn vàn khó khăn do bị bao vây, cấm vận của các nước phương Tây, do Mỹ dẫn đầu. Sau khi bình thường hoá quan hệ và mở cửa thị trường, Việt Nam tích cực tham gia có trách nhiệm vào giải quyết các vấn đề khu vực và quốc tế. Cùng với hội nhập kinh tế, chính trị, ngoại giao, đất nước ta bắt đầu hội nhập về văn hoá, giáo dục và các khía cạnh khác, nhằm tăng cường hợp tác với các nước vì hòa bình, thịnh vượng. Tuy nhiên, môi trường mở cửa lúc bấy giờ là điều kiện thuận lợi cho chủ nghĩa đế quốc nói chung và chủ nghĩa đế quốc trên mặt trận văn hóa nói riêng thâm nhập, tấn công vào Việt Nam, nhằm thực hiện mưu đồ mà chúng chưa đạt được trong cuộc chiến trước đó.
Mũi tiến công đầu tiên của chủ nghĩa đế quốc văn hoá ở Việt Nam diễn ra trên truyền thông thông tin, bắt đầu từ những năm đầu thời kỳ mở cửa, hội nhập kinh tế với thế giới phương Tây, đứng đầu là Mỹ. Dựa vào các lý thuyết về “tự do thông tin” và “hiện đại hoá” về khoa học – công nghệ, thông qua sức mạnh của các tập đoàn truyền thông, các hãng phim, các công ty công nghệ, chủ nghĩa đế quốc phương Tây ồ ạt “xuất khẩu” sản phẩm văn hoá sang Việt Nam, biến Việt Nam thành thị trường tiêu thụ, tạo thêm lợi nhuận cho tư bản phương Tây. Các bộ phim của Hollywood, các sản phẩm công nghệ truyền thông của Microsoft, Google, … không ngừng du nhập văn hoá phương Tây vào Việt Nam, tạo ra sự ảnh hưởng đáng kể về văn hoá tiêu dùng, và gia tăng phụ thuộc vào thông tin và kỹ thuật công nghệ.
Sự phát triển mạnh mẽ của Internet và các phương tiện thông tin đại chúng (báo chí, sách, mạng xã hội,…) tại Việt Nam trong mấy thập kỷ qua đã làm cho văn hóa nước ngoài dễ dàng được tiếp cận hơn bao giờ hết. Văn hóa “ngoại lai” đang trở nên phổ biến hơn trên nhiều lĩnh vực, dẫn đến việc những giá trị, phong cách sống và thẩm mỹ “lai căng” trở nên thịnh hành, đặc biệt trong giới trẻ. Bên cạnh đó, sự tràn lan của mạng xã hội và trang web/blog có nguồn gốc “nước ngoài” đang liên tục phổ biến văn hóa phương Tây một cách có chủ đích, và quảng cáo phóng đại các giá trị “tự do dân chủ kiểu phương Tây”, hô hào “lối sống” vị kỷ, thực dụng.
Nhìn chung, cho đến nay, chủ nghĩa đế quốc văn hoá kết hợp chặt chẽ với chủ nghĩa đế quốc truyền thông từ phương Tây và các nước đồng minh trong khu vực châu Á đã từng bước tiếp cận khéo léo, xâm nhập tinh vi vào xã hội Việt Nam, tạo ra sự ảnh hưởng rõ nét đối với văn hoá bản địa. Mặc dù, dân tộc Việt Nam có truyền thống văn hoá lâu đời, có sức đề kháng cao trước âm mưu “đồng hoá” văn hoá, nhân dân ta có tinh thần cảnh giác, tự vệ, tự cường, song ở mức độ nhóm cộng đồng/nhóm xã hội, văn hoá “ngoại lai” của chủ nghĩa đế quốc đã tác động đáng kể vào đời sống xã hội, gây ra những thay đổi không nhỏ đối với văn hoá truyền thống người Việt.
Giành quyền thống trị văn hoá bằng công cụ ngôn ngữ
Mũi tiến công tiếp theo của chủ nghĩa đế quốc văn hoá vào Việt Nam diễn ra trên giáo dục đào tạo, nhất là về ngôn ngữ (tiếng Anh và các ngoại ngữ khác). Trước hết, nói về “sự thống trị trên mặt trận văn hoá bằng công cụ ngôn ngữ”, Robert Phillipson, một thành viên của Hội đồng Anh (British Council) trong tác phẩm “Linguistic Imperialism”[1] (Chủ nghĩa đế quốc ngôn ngữ) xuất bản năm 1992, đã trình bày chiến lược và kế hoạch đưa tiếng Anh “trở thành ngôn ngữ thống trị thay thế các ngôn ngữ khác và thế giới quan khác”. Theo Phillipson, “việc dạy tiếng Anh cho người nước ngoài có thể biến đổi một cách thường xuyên liên tục mọi thế giới quan của những người học tiếng Anh. Khi một ngôn ngữ mới trở thành ngôn ngữ thông dụng trong một quốc gia kém phát triển, thế giới của người học phải tái cấu trúc lại”[2]. Năm 1997, David Rothkopf, chánh văn phòng tư vấn của Kissinger đã khẳng định: “Vì quyền lợi kinh tế và chính trị của Hoa Kỳ, phải bảo đảm rằng, nếu thế giới phải chọn một ngôn ngữ chung, thì đó là tiếng Anh”[3].
Nhận thấy nhu cầu học tập và sử dụng ngoại ngữ, trong đó có tiếng Anh và nhiều ngôn ngữ thông dụng khác được thế hệ trẻ Việt Nam quan tâm, tiếp nhận rộng rãi nhằm phục vụ cho công việc và nghiên cứu, trong những năm vừa qua chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch ra sức tung hô, ra sức cổ xuý cho phong trào học tiếng nước ngoài, từ đó tiếp thu văn hoá nước ngoài một cách thụ động, mất định hướng. Trên cả nước, người người nhà nhà đua nhau học tiếng Anh và các ngôn ngữ phương Tây khác; các trung tâm ngoại ngữ của tổ chức trong nước và quốc tế, các câu lạc bộ ngôn ngữ của các tổ chức phi chính phủ, … mọc lên khắp nơi; chương trình đào tạo của các trung tâm này khó lòng thanh tra, kiểm tra. Chưa kể, từ khi tiếng Anh và các ngoại ngữ khác trở thành tiêu chí để xét tuyển thẳng vào các bậc học, các giáo viên ngôn ngữ đến từ các nước phương Tây “ồ ạt” vào Việt Nam tham gia công tác giáo dục, hướng nghiệp tại nhiều cơ sở đào tạo, trong đó phải để đến là các trường tư thực, trường quốc tế song ngữ,… Điều này đã mở ra “khoảng không gian rộng” để cho chủ nghĩa đế quốc văn hoá thâm nhập và phát tán nhanh thông qua công cụ ngôn ngữ/ngoại ngữ.
Bên cạnh đó, hiện nay phong trào du học sang các nước phương Tây đang ngày càng gia tăng, số lượng du học sinh Việt Nam tại các nước Âu – Mỹ ngày càng nhiều. Qua quá trình học tập kiến thức, ngôn ngữ tại các nước phương Tây, một bộ phận giới trẻ Việt Nam đã “hấp thụ” văn hoá tư bản, “bị hoà tan” trong “lối sống kiểu Tây”, trở nên “Tây hoá”. Khi trở về nước, một bộ phận du học sinh này có xu hướng tích cực tham gia các hoạt động của nhóm/hội như: Hội cựu sinh viên, Nhóm tình nguyện viên, Mạng lưới điều phối viên,…do các tổ chức phi chính phủ (NGO) hoặc sứ quán các nước phương Tây tổ chức. Từ đó, họ có thể vô tình hay có chủ ý tiếp tục chia sẻ, phát tán, truyền bá văn hoá, phong cách sống phương Tây cho học sinh – sinh viên trong nước. Hoạt động của các hội/nhóm này càng ngày càng lan rộng và tạo điều kiện cho sự xâm nhập, phát triển của chủ nghĩa đế quốc văn hoá.
Thay đổi nhận thức của giới trẻ, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”
Nối gót đà “xâm lấn” của sản phẩm văn hoá “ngoại lai” từ phương Tây, chủ nghĩa đế quốc đang thực hiện mũi tiến công tiếp theo nhằm vào Việt Nam trong trung hạn. Chúng tích cực nhen nhóm, tập hợp các thế lực thù địch, phản động ở hải ngoại, tiến hành các hoạt động chống phá cách mạng Việt Nam trên mặt trận văn hoá trong không gian mạng. Chúng tìm mọi phương cách để truyền bá văn hóa phản cảm, xấu độc vào các hội, nhóm một cách tinh vi, xảo quyệt. Chúng len lỏi từng bước tiếp cận với một bộ phận giới trẻ, thông qua các chương trình gắn mác “giao lưu thanh niên”, “diễn đàn tuổi trẻ”, ….để xâm nhập vào trong đời sống xã hội, gây tác động tới một bộ phận người dân, nhất là giới trẻ.
Các phương tiện truyền thông đại chúng của phương Tây (như VOA, BBC, RFA, …) ra sức tuyên truyền, phóng đại về giá trị văn hoá Âu – Mỹ, thông qua những mỹ từ “tự do, dân chủ”, hay được đóng gói trong những miếng bánh “nhân quyền”, “tự do ngôn luận”, “tự do báo chí” đầy tính áp đặt, thiên vị và không phù hợp với đặc thù Việt Nam. Trên các hội, nhóm mạng xã hội và các diễn đàn trực tuyến khác, chúng điên cuồng phủ nhận, xuyên tạc các giá trị truyền thống của dân tộc, văn hóa cách mạng, chuẩn mực đạo đức, lối sống xã hội chủ nghĩa. Chúng hằn học tuyên truyền và tung ra thông tin xấu độc nhằm phá hoại bản sắc văn hoá dân tộc, khiến cho một bộ phận giới trẻ có nhận thức sai lệch, mất phương hướng, thậm chí mất niềm tin vào hệ giá trị văn hoá dân tộc.
Dùng thủ đoạn “mưa dầm thấm lâu”, chúng đầu độc một bộ phận không nhỏ học sinh, sinh viên Việt Nam bằng các văn hóa phẩm độc hại, cổ xúy lối sống hưởng lạc, thực dụng; quên quá khứ, bàng quan chính trị, xa rời lý tưởng, đạo đức cách mạng. Chúng âm mưu tạo ra một thế hệ người trẻ “thờ ơ chính trị”, “phai đoàn nhạt đảng”. Từ đó, họ có thể rơi vào quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, có thể bị dẫn dắt trở thành lực lượng đối lập; hay trở thành công cụ cho các thế lực thù địch lợi dụng thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, chờ lúc có khủng hoảng sẽ thúc đẩy bạo loạn lật đổ, cướp chính quyền nhân dân, dựng nên chế độ “bù nhìn” có lợi cho chủ nghĩa đế quốc phương Tây.
Tuy vậy, những hành vi thâm độc, gian xảo và đầy tham vọng của chủ nghĩa đế quốc văn hoá đã và đang bị lật tẩy; các nguy cơ đã bị nhận diện và phơi bày. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân Việt Nam, với tấm lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần cảnh giác cao độ và sức chiến đấu kiên cường sẽ kiên quyết đẩy lùi những mối nguy cơ trên. Toàn Đảng, toàn quân và toàn dân sẽ đồng lòng, quyết tâm xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
Tác giả: TS. Nguyễn Minh Tuấn
Trường Đại học VHNTQĐ
(Tác phẩm đạt giải C cuộc thi viết chính luận Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng năm 2024, cấp TCCT)
Tài liệu trích dẫn:
[1] Phillipson R. (1992), Linguistic Imperialism, The Oxford University Press, London, 365 p.
[2] Philipson R., 2005, English to transform the students «whole world», SAGO, 13, 2/2005, p.2.
[3] Trần Thanh Ái (2010), Chủ nghĩa đế quốc ngôn ngữ trong thời đại toàn cầu hoá và vấn đề bảo vệ tiếng Việt, <https://www.researchgate.net/publication/234033555_Chu_nghia_de_quoc_ngon_ngu>, xem ngày 18/4/2024.
Để lại một phản hồi